FİNANSAL PİYASALARDA ETKİLEŞİM VE ALGI

Tuğberk Çiloğlu

Finansal piyasalardaki hareketleri yönlendiren temel güç nedir ? Yatırımcılar alım-satım işlemlerini neye göre yaparlar? Yatırım yapan ekonomik birimlerin karar mekanizmalarını yöneten temel kuvvet nedir ? Hemen cevap verelim. Bu kuvvet, etkileşim zinciri sonucunda oluşan algıdır.

Finansal piyasalarda bir veri açıklandığında yatırımcılar tarafından   bu verinin ekonomi ve finans açısından mantıksal sonuçları bir etkileşim zinciri içerisinde  değerlendirilir ve bu sonuca göre hareket edilir. Varılan sonuç, piyasa algısı olur. Nasıl mı?

Örneğin siz Türkiye’de enflasyonun beklentilerden daha fazla yükseldiğine yönelik bir haber okudunuz. Okuduğunuz bu haberin farklı etkileşim olasılıkları vardır. Türkiye’de enflasyonun yükselmesi Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB)’nın daha sıkı bir para politikası izleyip faizleri yükseltebileceği bir duruma yol açabilir. Eğer bu etkileşim olasılığı piyasa katılımcılarının çoğunluğu tarafından kabul görürse bu yönde bir piyasa algısı oluşu ve sonuçta faiz artırımı beklentisiyle TL dövizlere karşı değer kazanır.

Diğer taraftan, aynı haber bambaşka bir etkileşim olasılığına da yol açabilir. Eğer yakın zamanda bir TCMB toplantısı yoksa, ya da yüksek enflasyon TCMB tarafından büyük bir risk olarak görülmüyorsa bu durumda yüksek enflasyonun dış ticarette dezavantaj yaratacağı etkileşimi ortaya çıkar. Bu etkileşim olasılığı piyasada kabul görüp bir piyasa algısına dönüşürse TL dövizlere karşı değer kaybeder.

Küresel piyasalarda da bu duruma sıkça rastlanır. Petrol fiyatları buna güzel bir örnektir. Petrol fiyatlarının yükselmesi ile Doların küresel değeri arasında farklı etkileşim olasılıkları vardır. Örneğin, Petrol fiyatlarının yükselmesi sonucunda ABD’de enflasyon hız kazanabilir. Bu durumda Amerikan Merkez Bankası (FED)’nın enflasyona olan duyarlılığı yüksek ise faiz artırımı olasılığı devreye girer. Bu olasılık kabul görüp bir piyasa algısına dönüşürse Dolar değer kazanır. Fakat süreç bu şekilde işlemeyebilir. Nasıl mı ?

Petrol fiyatlarının yükselmesi bir maliyet şoku olduğu için enflasyonun yanı sıra üretimde düşüşlere de yol açabilir. Bunun sonucunda ekonomik durgunluk yaşanırken işsizlik oranları yükselebilir. Bu durumda FED’in işsizlik oranına ve ekonomik büyümeye olan duyarlılığı enflasyona olan duyarlılığından daha yüksek olursa FED’in parasal gevşeme yapacağı yönünde bir piyasa algısı oluşur. Bu algı ise doğal olarak Dolar’ın değerini düşürür.

ABD hisse senedi piyasasında da benzer süreçler görülüyor. Nasıl mı ? ABD ekonomisi toparlandıkça doğal olarak hisse senedi piyasası da bundan pozitif etkilenip yükselişe geçiyor. Kuşkusuz, etkileşimlerden biri bu. Bir diğer etkileşimde ise ABD ekonomisindeki toparlanmaya bağlı olarak FED’in faiz artırma olasılığı da artıyor. Bu etkileşimin devreye girmesi durumunda ise yükselen faiz oranlarının hisse senedi piyasasını olumsuz etkileyeceği algısı piyasada kabul görüyor ve ABD hisseleri değer kaybediyor.

Küresel ticaret savaşlarına baktığımızda da ilginç bir etkileşim süreci göze çarpıyor. Küresel ticaret savaşlarının şiddetlenmesi demek, uluslararası ticaret hacminin azalması demek. Bu da kuşkusuz küresel emtia fiyatlarını aşağı çekiyor. Bu durum ABD ekonomisinde de enflasyonun hızlanmasını engelleyici bir faktör olarak devreye giriyor. Ayrıca dışa açık bir ekonomi olan ABD ekonomisinin dışa açıklığının azalması ister istemez bir durgunluk riski yaratıyor. Tüm bu etkileşimlerin sonucunda FED’in daha gevşek bir para politikası izleyebileceği algısı ortaya çıkabilir. Bu da Dolar’ın değerini azaltıcı bir piyasa algısına yol açar.

Bir diğer taraftan ise küresel ticaret savaşları demek uluslararası fon akımlarının hızının ve yoğunluğunun zamanla azalması demek. Bu da gelişmekte olan ekonomilere olan döviz girişinde yavaşlama anlamına geliyor. Bu etkileşimin devreye girdiği durumda ise Dolar’ın küresel çapta değer kazanacağı algısı oluşuyor. Gerçekten de piyasaların şu anki algısı bu yönde.

Yukarıdaki örneklerin sayısını artırabiliriz. Sizlerin de gördüğü gibi finansal piyasalarda tek bir etkileşimden söz etmek çok zor. Piyasalarda yaşanan her majör hareket belli etkileşim olasılıklarının piyasa algısı olarak kabul görmesiyle oluşuyor. Önemli olan, etkileşimleri doğru analiz edip olası piyasa algısını önceden başarıyla tahmin edebilmek.

Görüşmek üzere.

Burada yazılanlar yatırım tavsiyesi/danışmanlığı değildir.

Mail adreslerim: utugberk@gmail.com  utugberk@hotmail.com