YENİ GÜVENLİ LİMANLAR ?

Öncelikle, bu finansal varlıklar neden güvenli liman olarak görülüyor? Nedenleri oldukça açık. ABD ekonomik ve askeri olarak süper güç konumunda. Dünyanın toplam mal ve hizmet üretiminin dörtte biri kadarını sadece ABD gerçekleştiriyor. Bu gücün etkisiyle, ABD’nin para birimi küresel rezerv para niteliğinde. Bu durumda  güvenli liman denilince akıllara ilk gelen şey ABD doları ve devlet bonoları/tahvilleri oluyor. İsviçre ise güvenli bankacılık sistemiyle uluslararası finans sisteminin güvenini kazanmış durumda.  İki dünya savaşında da coğrafi olarak  savaşan güçlerin çok yakınında olsa da bankacılık sistemini korumayı başardı. Geçmiş bir yana, günümüzde de güçlü ekonomik göstergeleriyle dikkat çekmeyi başaran bir ülke İsviçre. İşsizlik oranı %3,5 gibi düşük bir seviyede. Kişi başına düşen 55000 Dolar civarı gelir ile bir refah devleti. Çok ciddi bir cari işlemler fazlası var, cari fazlalarının milli gelirlerine oranı %12 civarı. Yani, dış kaynağa muhtaç değiller. Bütçe dengeleri ise oldukça iyi, bütçe açıklarının milli gelirlerine oranı sıfıra yakın.

Altın’ın güvenli liman olma nedenleri oldukça açık. Az bulunurluk, zarar görmeden saklanabilmesi, element yapısının güçlü olması gibi fiziksel nedenlerin sonucunda insanoğlunun en çok değer verdiği değerli metal.  Japon yeni de gücünü ağırlıklı olarak Japonya’nın ekonomik gücünden alıyor. Her ne kadar devlet borçları milli gelirlerinin %220’ler civarına ulaşmış olsa da güçlü dış ticaret yapısıyla ve yüksek teknoloji ihracatıyla ön plana çıkan bir ülke Japonya.

Güvenli limanlar konusunda businessht.com.tr’de bir yazı yayınlandı. Yazı, Marketwatch yazarı Matthew Lynn’a ait. Lynn , yazısında yavaş yavaş şuan ki güvenli limanların gücünün azalıp, yeni güvenli limanların gelişeceğini savunuyor. Bu limanlar; Polonya zlotisi, İsrail şekeli, Singapur doları ve tarımsal emtialar. Yazarın günümüzdeki güvenli limanların gücünün azalma olasılığı için öne sürdüğü nedenler mantıklı. Örneğin, İsviçre Merkez Bankası yakın bir zaman önce faiz oranlarını sıfırın altına indirdi. Ayrıca İsviçre bankalarında hesap açma şartları giderek zorlaşıyor. Bu nedenler önümüzdeki süreçte İsviçre frangına olan talebi azaltabilir. ABD hazine bonoları ise oldukça yüksek bir kredibiliteye sahip fakat sunduğu getiriler (faiz) oldukça düşük. Bu nedenden dolayı bu bonolara olan talep azalabilir. Altın fiyatları da bir türlü toparlanamıyor. Önümüzdeki süreçte Amerikan Merkez Bankası (FED)’in faiz artırmasıyla beraber altın fiyatları bir miktar daha düşebilir.

Yazıda Polonya’nın anayasasındaki borçlanmaya getirilen sınır ve yüksek büyüme oranlarının Polonya zlotisinin değer kazanmasına neden olacağı, değer kazanmasa bile bu nedenlerle değer kaybetmeyeceği savunuluyor. Evet, Polonya’nın devlet borcunun milli gelire oranı %57 civarında ve bu oranı Japonya’yla karşılaştırdığımızda bu Polonya zlotisi için bir avantaj olarak gözüküyor. Ayrıca, %1,3 civarı cari fazlaları var. Fakat Polonya’nın işsizlik oranı oldukça yüksek, %12 civarı. Bu bir dezavantaj. Ayrıca ülkenin fiyatlar genel düzeyi düşüş trendinde. İşsizlik ve deflasyon, genişletici para politikalarına neden olabilir. Bu tür bir politika Polonya zlotisinin değer kaybetmesi anlamına gelebilir.

Yazıya göre İsrail şekelinin yükselme olasılığının nedeni yüksek teknoloji ve faiz oranları. İsrail, yüksek teknoloji gücüyle ön plana çıkan bir ülke. Cari fazlalarının milli gelirlerine oranı %2,47 civarı. Ayrıca işsizlik oranları da %5,6 civarı gibi düşük bir oran. Bunun yanında İsrail Merkez Bankası’nın faiz oranlarını indirmiş olmasına rağmen faiz %0,1 ile hala sıfırın üzerinde. İsviçre frangının negatif faiz verdiğini düşünürsek bu da İsrail şekeli için ciddi bir avantaj.

Singapur dolarının avantajı ise bütçe açıklarının oldukça düşük olması ve yüksek dış ticaret gücü. Singapur’un cari fazlasının milli gelirlerine oranı %19 gibi oldukça yüksek bir rakam. Ayrıca oldukça çalışkan bir nüfusa sahipler. İşsizlik oranları %1,9 gibi düşük bir seviyede. Yazıda düşük borçluluk oranlarının da bir avantaj olduğundan bahsedilmiş ama devlet borçlarının milli gelirlerine oranı %106 civarında, bu rakam oldukça yüksek ve Singapur doları için bir dezavantaj.

Lynn’ın yazısında bahsettiği bir diğer olası güvenli liman tarımsal emtialar. İngiltere’de toprak fiyatlarının 2003 yılından beri %200 artması buna bir kanıt olarak gösterilmiş. Tabii ki giderek artan dünya nüfusunun ve buna bağlı olarak gıda talebinin de artacak olmasının tarımsal emtia fiyatlarını yükseltme olasılığı yüksek.

Tüm bu analizlerin sonunda gelecek dönemde güvenli limanların ne olacağı sorusu belirsizliğini koruyor. Bu dört yeni varlık önümüzdeki yıllarda yeni güç merkezleri olarak ortaya çıkar mı? ABD’nin kaya gazı teknolojisi ile petrol üretimini artırması tüm bu denklemi nasıl değiştirir? Altın, doların yükselişi nedeniyle kaybettiği gücünü jeopolitik riskler nedeniyle tekrar kazanır mı? Bunların hepsini zaman gösterecek. Herkese iyi bir hafta sonu dilerim, görüşmek üzere.

(NOT: Yazıdaki ekonomik veriler tr.tradingeconomics.com  sitesinden alınmıştır.)